फापारे गीतका पर्याय रञ्जना मोक्तान

नेपालमा तामाङ जाति एक महत्वपूर्ण जातिभित्र पर्दछ । तामाङ जातिको आफ्नै छुट्टै भेषभूषा, चालचलन, रितिरिवाज, भाषा, कला, संस्कृति, रहनसहन रहेको छ । नेपालको राष्ट्रिय जनगणना २०७८ अनुसार यो जाति जनसंख्याको आधारमा पाँचौ स्थानमा रहेको छ । कुल जनसंख्याको ५.६२ प्रतिशत जनसंख्या रहेको तामाङ जातिको जनसंख्या १६ लाख ३९ हजार ८ सय ६६ जना जनसंख्या रहेको राष्ट्रिय तथ्यांक विभागले देखाएको छ । तर आम तामाङ समुदाय यो तथ्यांकलाई मान्न तयार छैनन् । उनीहरु आफ्नो जनसंख्या तथ्यांकले देखाएको भन्दा धेरै बढी रहेको दावी गर्छन् । देशभर छरिएर रहे पनि तामाङ जाति विशेषगरी काठमाडौं उपत्यकाको वरिपरि रहेको १० जिल्लाहरुमा बहुसंख्यक रुपमा बसोबास गर्दै आएका छन् । यो जाति रमाइलो मन मनपराउने रमाइलो गर्ने जातिभित्र पनि पर्दछ । तामाङ जातिको आफ्नो छुट्टै पहिचान छ जसमध्ये फापरे ह्वाई (गीत)÷फापा ह्वाई पनि एक हो । जुन गीत बाक्लो जमघट हुँदा वा मेला, महोत्सव, जात्रातिर गाउने गरिन्छ । यसको छुट्टै लय हुन्छ जुन अन्य जातिको भन्दा पृथक हुन्छ । यो गीत जमघट हुँदा, भेटघाट हुँदा ठाउँको ठाउँ गाउने गरिन्छ । पछिल्लो समय यसलाई लेखेर रेकर्ड गर्ने प्रचलन आयो । यसरी आफ्नो जातिको मौलिक गीत गाउने र रेकर्ड गरि जातीय पहिचान बचाउन अहोरात लागिपर्ने कलाकार गायिका मध्ये एक हुन रञ्जना मोक्तान ।
आपा ज्ञान ध्वज मोक्तान र आमा कान्छी माया गोलेको कोखमा वि.सं. २०३९ माघ २० गते साविक पोखरीनारायणस्थान–६, राक्ता हाल तेमाल गाउँपालिका–५, काभ्रेमा जन्मेकी हुन रञ्जना । अत्यन्तै रमाइलो स्वभावकि रञ्जना जुनसुकै तामाङ कार्यक्रमहरुमा वा भेटघाट जमघटमा साथीभाइको अनुरोधलाई नाईनास्ती नगरि फापरे गीत गाउने गर्छिन् । कार्यक्रमहरुमा रञ्जनाको उपस्थिति देख्ने बित्तिकै आज चाहिँ फापरे गीत सुन्न पाईने भो भनी ढुक्क हुने गर्छन् तामाङहरु । घरपरिवारको प्रेरणाबाट यस क्षेत्रमा लागेको बताउने रञ्जनाको कार्यक्रमहरुमा गायकको बाहेक पनि छुट्टै गीत रेकर्डहरु पनि बजारमा आईसकेको छ ।
गीत संगीत क्षेत्र भनेको एउटा सुखदुःख पोख्ने ठाउँ र आफ्नो मौलिकता, सभ्यता र रीतिरिवाज जिउँदो राख्ने महत्वपूर्ण अभ्यास हो जस्ले परापूर्वकालदेखि मनोरञ्जन र रमाइलो प्रधान गर्ने माध्यम बताउने रञ्जनाले “चैत त वैशाख महिनामा“ बोलको सेलोबाट आफ्नो गायन यात्रा शुरु गरेकी हुन् ।
यही क्रममा रञ्जना मोक्तानले तामाङ फापरे गीतहरु रेकर्ड गरि सांगीतिक बजारमा ल्याउन सफल भईन । जस अनुसार ३० बैशाख २०७३ मा “फापा ह्वाई“ भाग–१, ११ बैशाख २०७४ मा “फापा ह्वाई“ भाग–२, २ जेठ २०७७ मा “फापा ह्वाई“ भाग–३ र ३ कार्तिक २०७९ मा “फापा ह्वाई“ भाग–४ बजारमा युटुप च्यानल भरि छ्याप्छ्याप्ति छाएको छ । रञ्जनाको स्वरमा रहेको यी गीतहरुले तामाङ सांगीतिक दुनियाँमा एउटा छुट्टै परिचय र पहिचान राख्न सफल भएको छ । ङेमा थाङपाल गोलेको शब्द रहेको यी गीतहरुमा केटाको स्वरमा भने गायक फुल कुमार बोम्जनले साथ दिएका छन् । रञ्जना मोक्तान गीत संगीतको अलावा साहित्यिक क्षेत्रमा पनि जमेकी छिन् । रञ्जनाले तामाङ भाषाको कविता संग्रह “रिन“ (बाँस) २०७३ मा प्रकाशित गरेकी छिन् ।
कलाकारिता क्षेत्रमा लाग्नेहरुको दैनिकी भने दुःखदायी हुने गरेको बताउने रञ्जना राज्यपक्षबाट साथ सपोटको आवश्यकता रहेकोले सरकारले पनि हेरिदिएमा आफ्नो मौलिकता बचाई राख्न सहज हुने बताउँछिन् । कलाकारलाई स्टेज कमि छ यसको सरकारले ब्यवस्थापन गर्नुपर्नेमा उनको जोड रहेको छ । बाँचुन्जेल आफ्नो मौलिक गीत संगीत र पहिचानलाई सक्दो योगदान गर्ने लक्ष्य रहेको बताउने रञ्जना “हाम्रो कलालाई शुद्ध राखौं आफू सक्षम भएर लागिरहे कला संगीत अवश्य नै मौलाउने छ ।“ भन्दै गीत संगीत क्षेत्रमा बढ्दै गएको विकृति विसंगतिलाई इंगित गर्छिन् । (साभारः समय दृष्टि साप्ताहिक)
ताजा

शिक्षकहरुको काठमाडौंमा वृहत सडक आन्दोलन
२०८० आश्विन ३ गते, बुधबार
शिक्षकहरुको काठमाडौंमा वृहत सडक आन्दोलन
२०८० आश्विन ३ गते, बुधबार
एमालेको राष्ट्रिय झण्डासँग सेल्फी कार्यक्रम
२०८० आश्विन ३ गते, बुधबार
संविधानले सम्झिएका सुशील र सुवास
२०८० आश्विन ३ गते, बुधबार
आमनागरिकलाई सामाजिक सुरक्षाको प्रत्याभूति प्रदान गर्नुपर्दछः राष्ट्रपति पौडेल
२०८० आश्विन ३ गते, बुधबार
संविधानको कार्यान्वयनमार्फत जनताको जीवनस्तरमा आमूल परिवर्तन गर्न सरकार प्रतिबद्ध छःः प्रधानमन्त्री दाहाल
२०८० आश्विन ३ गते, बुधबार
मुलुकलाई संविधानले समृद्धितर्फ अघि बढ्न दिशानिर्देश गरेको छः देउवा
२०८० आश्विन ३ गते, बुधबार
आज संविधान दिवस, सार्वजनिक विदा
२०८० आश्विन ३ गते, बुधबार
आजदेखि काठमाडौंमा २५ वटा द्रुत बस सञ्चालनमा, ‘रातो बत्ती’मा पनि नरोकिने
२०८० आश्विन ३ गते, बुधबार
हत्या, हिंसाले भयानक रुप लिने चिन्ता !
२०८० आश्विन २ गते, मंगलवार
३४ पृष्ठको राहदानीका लागि आवेदन लिन सुरू
२०८० आश्विन २ गते, मंगलवारलोकप्रिय

दलाल पूँजीपति वर्ग नै हाम्रो प्रमुख शत्रु हो
२०८० भाद्र २२ गते, शुक्रबार
शनिबार काठमाडौंका ५० भन्दा बढी ठाउँमा विद्युत् सेवा अवरुद्ध हुने
२०८० भाद्र १ गते, शुक्रबार
काठमाडौं महानगरपालिकाद्वारा खुल्ला दूध बेचबिखन, पानीपुरी, चटपटेमा रोक लगाउने तयारी
२०८० श्रावण २८ गते, आईतवार
राजकुमारको कृषि कथाः कर्म गर, सफलता पछिपछि आउँछ
२०८० असार २४ गते, आईतवार
१ लाख १ हजार १सय ११ रुपैया राशिको आदर्श पत्रकारिता पुरस्कार किशोर नेपाललाई
२०७९ चैत्र २४ गते, शुक्रबार
धनकुटा महोत्सवमा ३० जना घाइते
२०७९ माघ १५ गते, आईतवार
निर्मला कुर्मी प्रकरणः रुबी खानसहित केही अधिकारकर्मी पक्राउ
२०७९ माघ ९ गते, सोमबार
विदेशमा रहेका नेपालीलाई रविको जागिर अफर– ‘तपाईंलाई लिन म आफैं एयरपोर्ट आउँछु’
२०७९ पुष ८ गते, शुक्रबार